mgr Magdalena Lipus

ZAKRES DZIAŁAŃ LOGOPEDY W ZESPOLE SZKOLNO – PRZEDSZKOLNYM W CHUDOWIE

- Z zajęć logopedycznych korzystają głównie dzieci przedszkolne, uczniowie klas I-III oraz uczniowie mający zalecenia poradni psychologiczno-pedagogicznej. W wyniku przesiewowych badań logopedycznych oraz obserwacji logopedy i wychowawców, co roku, we wrześniu uczniowie kwalifikowani są do zajęć logopedycznych.
- Opieką logopedyczną objęci są uczniowie z dyslalią: seplenieniem, rotacyzmem, lambdacyzm, gammacyzmem, kappacyzmem oraz mową bezdźwięczną, jąkaniem, niedosłuchem, opónonymrozwojem mowy. Poza logopedycznymi metodami wywołania i utrwalania głosek, w czasie zajęć wykorzystywane są ćwiczenia z Terapii Ręki, SI, terapii pedagogicznej i ćwiczenia relaksacyjne.
- Dzieci, w zależności od potrzeby, uczestniczą w zajęciach indywidualnych i grupowych. W zajęciach terapii logopedycznej mogą uczestniczyć rodzice uczniów.

Rozwój mowy dziecka
L. Kaczmarek wyróżnił cztery okresy kształtowania mowy dziecięcej:
– okres melodii (0-1 r.ż.),
– okres wyrazu (1-2 r.ż.),
– okres zdania (2-3 r.ż.),
– okres swoistej mowy dziecięcej (3-6/7 r.ż.)
Dzięki temu podziałowi, łatwiej możemy kontrolować, czy mowa naszego dziecka rozwija się „podręcznikowo”. Pamiętajmy jednak o tym, że jako rodzic, czyli osoba przebywająca na co dzień z naszą pociechą, nie zawsze zwracamy uwagę na ewentualne mankamenty w jego zachowaniu, czy mowie. Z tego względu warto wszystkie niepokojące sygnały konsultować ze specjalistą.
Okres melodii (0-12 miesięcy) rozpoczyna się w momencie narodzin. Za pomocą krzyku, dziecko komunikuje się z osobami je otaczającymi i wyraża swoje potrzeby. Jest to także nieświadome ćwiczenie oddechowe. Ok. 2-3 mies. życia u dziecka pojawia się tzw. głużenie. Jest to również (podobnie, jak płacz) odruch bezwarunkowy. Nieskoordynowane ruchy kończyn i tułowia sprzyjają produkowaniu dźwięków. Dziecko sprawia wrażenie, jakby „mówiło” całym sobą. Głużenie nie jest jeszcze mówieniem, jednak w jego wyniku powstają dźwięki przypominające samogłoski i spółgłoski, a nawet grupy spółgłoskowe. W drugim półroczu życia dziecka, mamy do czynienia z gaworzeniem (6-9 miesiąc). Jest to zamierzone powtarzanie i naśladowanie mowy innych osób oraz dźwięków wydawanych przez samo dziecko (gaworzenie samonaśladowcze). Towarzyszą temu rozwój spostrzegawczości i koncentracja uwagi. Pod koniec 1 r.ż. dziecko rozumie treść prostych poleceń, pojawiają się również pierwsze wyrazy (mama, tata, baba itp.) I dopiero teraz są one wypowiadane ze świadomością ich znaczenia. Istotne jest, że wraz z kształtowaniem mowy, równolegle przebiega rozwój fizyczny małego człowieka (np. unoszenie głowy, siadanie, stanie, gest wskazywania palcem, chodzenie itd.).
W okresie wyrazu (12-24 miesiące) dziecko artykułuje samogłoski (z wyj. nosowych ą, ę), oraz kilka spółgłosek (np. p, b, m, t, d, n, ś, czasem ć). Trudne w wymowie spółgłoski zastępuje łatwiejszymi (tzw. substytucje), a także upraszcza grupy spółgłoskowe. Stale wzbogaca się jego słownik, rośnie liczba rozumianych słów i następuje próba opanowywania struktur gramatycznych.
W okresie zdania (2-3 rok życia) doskonali się wymowa i rozbudowuje słownik. Realizacja głosek często nie jest jeszcze w pełni zgodna z normą. 2,5-letnie dziecko wymawia samogłoski i większość spółgłosek ( p, b, m, w, f, ś, ć, ź, ń, k, g, h, t, d, n, l). Pod koniec okresu zdania mogą (choć nie muszą) się także pojawić głoski s, z, c, dz oraz sz, ż, cz, dż. Charakterystyczne dla
mowy trzylatka jest r wymawiane jako l, j, rzadziej ł, upraszczanie grup spółgłoskowych (drzewko-dzewko, trzymam-cymam), brak wyraźnych końcówek wyrazów. Maluch posługuje się już zdaniami, choć często ich postać gramatyczna pozostawia jeszcze wiele do życzenia. Częste są metatezy (przestawki) zarówno głosek, jak i sylab (np. jeleń-lejeń, lokomotywa- kolomotywa), pojawiają się asymilacje (upodobnienia- np. beb zamiast chleb), a także kontaminacje (łączenie dwóch wyrazów w jeden- np. pomasłować, co oznacza posmarować masłem). Czterolatek nie powinien posługiwać się już zmiękczeniami. Pod koniec 4 r.ż. w wymowie zaczyna pojawiać się głoska r. Często jest to tak wielki sukces dla dziecka, że zaczyna tej głoski nadużywać (np. rarka, rodyitd.). U dzieci 4-5 –letnich widoczna jest wzmożona aktywność ruchowa, a co za tym idzie zainteresowanie światem. Jest to okres stawiania wielu pytań, co może być męczące dla nas – rodziców. Należy jednak cierpliwie znieść ten etap w życiu dziecka i dzielnie stawić czoło jego pytaniom (nie uciszać i nie ganić za ich nadmiar!). Wypowiedzi dziecka 5-letniego powinny być w pełni zrozumiałe nie tylko dla rodzica, lecz także dla każdej osoby z zewnątrz. Głoski, które pojawiły się w 4 r. ż. utrwalają się w wymowie spontanicznej. Czasem dochodzi jeszcze do zniekształceń trudniejszych w artykulacji głosek (sz, ż, cz, dż, r). Sześciolatki powinny mieć w pełni opanowaną mowę.